rajfotografie

Horizon, kim of einder

Aan het strand zie je het goed. Lucht en zee lijken elkaar te raken. Ze vormen een rechte scheidslijn, de horizon is kaarsrecht. We noemen het ook wel de kim of einder.

De lucht raakt de zee niet echt natuurlijk. Dat lijkt maar zo. De aarde is rond. Beweeg je je naar de horizon toe dan verplaatst de scheidslijn zee-lucht zich ook, je blijft gewoon hetzelfde zien, de lucht raakt de zee ...!

recht

Ja, de horizon is mooi recht. Dat is handig wanneer je een foto bewerkt. Door de horizon kun een foto altijd goed rechtzetten. Er zijn tools die dat automatisch doen.

En een rechte horizon brengt rust in het beeld.

horizon scheef

Veel fotografen kennen het, foto's met een horizon die niet recht is. Hoe goed ze ook opletten, het lukt maar niet om de horizon direct recht te krijgen.

waarom staat een foto scheef?

Tijdens het indrukken van de ontspanknop druk je je camera een beetje naar beneden. Resultaat, een scheve foto. Niets aan te doen, hoe goed je je ook concentreert op 'niet bewegen'. Door de bewegingen die we zelf tijdens het fotograferen maken, beweegt ook je camera. Het is heel weinig maar toch genoeg om een scheve foto te krijgen.

statief met waterpas

Een scheve foto is dus volkomen normaal. Het gebeurt eigenlijk altijd. De enige oplossing is om een statief te gebruiken met waterpas zodat je de camera absoluut horizontaal en vast kunt zetten.

Heb je geen statief bij de hand dan zul je achteraf in de nabewerking de foto recht moeten zetten.

Zet het beeld recht!

Een foto rechtzetten is niet moeilijk. Iedere beeldbewerkingssoftware biedt de mogelijkheid om een afbeelding te roteren zodat je het beeld mooi recht kunt zetten. Zelfs de beeldbewerkingssoftware op telefoons kan dat. Lightroom heeft ook een optie om een afbeelding automatisch recht te zetten.

Hieronder een voorbeeld, de linker foto heeft een scheve horizon, met Lightroom CC Classic is de horizon in de rechter foto rechtgezet.

beeldverlies door rechtzetten

Omdat praktisch iedere foto een beetje scheef is, is het handig daar rekening mee te houden. Bij het rechtzetten achteraf verlies je namelijk een stukje van de afbeelding. Maak je de foto te krap dan verlies je mogelijk bij het rechtzetten net dat stukje dat wel op je foto moet staan.

Maak je foto dus net iets groter zodat je er zeker van bent dat je - ook na het bijsnijden voor rechtzetten - alles op je foto hebt dat je erop wilt hebben.

gebouwen vallen om

Wie architectuur fotografeert weet het. Gebouwen lijken om te vallen wanneer je ze fotografeert. Dat komt door de korte brandpuntsafstand van het gebruikte objectief. Groothoekobjectieven die een korte brandpuntsafstand hebben, veroorzaken meer 'omvallende gebouwen' dan tele-objectieven.

Een scheve horizon met omvallende gebouwen is een uitdaging in de nabewerking. Het evenwicht tussen het rechtzetten van de horizon en het verminderen van achteroverhellende gebouwen vergt wel enig inzicht bij het corrigeren.

tilt shift

Je kunt omvallende gebouwen softwarematig corrigeren met bijvoorbeeld Lightroom en Photoshop. Een andere optie is speciaal gereedschap, gebruik een tilt-shift objectief. Het zijn objectieven waarbij de voor- en achterzijde van het objectief onafhankelijk van elkaar kunnen bewegen. Hierdoor kan je het achterovervallen van het object compenseren of geheel vermijden. Nadeel is dat ze nogal prijzig zijn zodat softwarematig corrigeren snel de voorkeur verdient. Professionele fotografen doen dat uiteraard niet, die investeren terecht in een duur tilt-shift-objectief.

Bewust scheef!

Creatief fotograferen betekent dat je je niet stoort aan de regels die voor compositie gelden. Je maakt je eigen regels om zo tot een creatieve en aantrekkelijke foto te komen.

Door te spelen met de horizon in een afbeelding kan je een heel bijzonder effect geven aan een foto. Je legt de nadruk dan niet op het precies horizontaal zetten van de horizon maar juist op een leukere compositie van de overige lijnen in de afbeelding. De horizon speelt dan een ondergeschikte rol. Bij de foto hieronder is bewust afgeweken van de rechte horizon. Alles staat scheef maar het beeld trekt wel meer aandacht dan bij een rechte horizon. Wie goed kijkt ziet dat alle onderdelen driehoeken zijn.

Dutch angle

In de filmindustrie komt een scheve horizon regelmatig voor als creatief element in een filmverhaal. Scheve beelden scheppen vaak een bepaalde spanning in het beeld. Zo'n scheve opname wordt ook wel 'Dutch angle' genoemd. Het heeft niets met Nederland te maken; Dutch is waarschijnlijk gewoon een verbastering van Deutsch geweest omdat Duitse filmmakers deze opnametechniek veel gebruikten.