De nieuwe Europese privacywetgeving, de AVG, is in Nederland op 25 mei 2018 in werking getreden.
Doel van de verordening is de privacy van Europese burgers beter te beschermen.
De AVG geeft de burger meer zeggenschap over hun persoonsgegevens. Er bestaat nu een recht op
Alle gegevens die een persoon beschrijven worden gerekend tot de 'persoonsgegevens'. Voor de hand liggend zijn naam en adres maar ook bijvoorbeeld IP-adressen en zelfs een foto kunnen onder de beschermde persoonsgegevens vallen.
Wanneer je met deze gegevens de identiteit van een persoon kunt vaststellen is de AVG van toepassing en is toestemming van die persoon nodig voor het gebruik van die gegevens. Kan je de identiteit niet vaststellen, dan is de AVG niet van toepassing.
Voor een goede beschrijving van 'persoonsgegevens' en meer verwijzen we naar de site van de NVJ, Nederlandse Vereniging van Journalisten. Op deze site staat een zeer complete beschrijving van alle eisen en uitgangspunten van de AVG.
De Autoriteit Persoonsgegevens is de meest volledige bron op het gebied van de AVG.
In Europa staat de verordening bekend als de General Data Protection Regulation (GDPR).
Een foto kan leiden tot de identificatie van de gefotografeerde persoon. Dat zal zeker zo zijn wanneer de foto gemaakt is als identificatiemiddel. Denk aan het beroemde 'smoelenboek' en natuurlijk pasfoto's. In deze gevallen valt een foto onder de 'persoonsgegevens' en is de AVG van toepassing.
Dit is een moeilijk aspect van de AVG. Hoe goed is een persoon te identificeren op een foto die genomen is op straat of in de publieke ruimte? De wet gaat ervan uit dat degene die de foto heeft gemaakt ook de zogenaamde 'verwerkingsverantwoordelijke' is. Dat wil zeggen dat de maker van de foto ook de plicht heeft na te gaan of de gefotografeerde identificeerbaar is de gemaakte foto.
Dat zal niet altijd makkelijk zijn. Grotere bedrijven hebben vaak meer en technisch betere middelen om die identificeerbaarheid te controleren. Een zelfstandig werkende 'kleine' fotograaf zal dat meestal minder goed kunnen. De taak ligt bij de verwerkingsverantwoordelijke maar die kan soms niet aan die eis voldoen.
Het auteursrecht en het portretrecht regelen al heel lang de rechten van de gefotografeerde en die van de maker, de fotograaf. De AVG voegt daar niet echt veel aan toe, het blijft dus mogelijk om mensen te fotograferen al zijn er situaties waarin expliciete toestemming wel nodig is.
Zoals aangegeven draait alles om 'persoonsgegevens'. Is een foto 'persoonsgegeven' in de zin van de AVG, dan zal de fotograaf niet zonder toestemming mogen publiceren. Dat geldt ook al onder de auteurswet omdat de gefotografeerde bezwaar kan maken tegen publicatie door het portretrecht dat de gefotografeerde altijd behoudt.
Publiceren betekent dat de fotograaf de foto buiten de directe levenssfeer van de gefotografeerde bekend maakt. In een boek, krant, Internetpagina of via sociale media zoals Facebook, Twitter of Instagram en Pinterest.
Foto's maken en vervolgens publiceren mag alleen als er - volgens de AVG - een goede reden of grondslag voor bestaat. Het is een juridische term om aan te geven dat je dus niet zomaar alles wat voor je lens komt kunt fotograferen om te publiceren. Daar heb je toestemming van de gefotografeerde of diens wettelijke vertegenwoordiger voor nodig. Dat is ook al geregeld in de auteurswet en de AVG preciseert de inhoud ervan nog wat beter.
Alles wat je met persoonsgegevens wilt doen, moet een wettelijke grondslag hebben. Is die er niet dan mag je die gegevens niet opslaan en verwerken.
De AVG onderscheidt:
De grondslagen die binnen de fotografie het meeste zullen voorkomen zijn die onder de punten 1, 4 en 6. Punt 1 spreekt voor zich.
Hou je je bezig met portretfotografie dan zal je - wanneer je foto's in opdracht van de geportretteerde maakt - automatisch een overeenkomst met die persoon hebben. De toestemming is dan gegeven zodat je foto's kunt maken en opslaan. Dat is de essentie van de overeenkomst. De geportretteerde moet nog wel toestemming geven voor verdere publicatie van de foto's voor zover die toestemming niet al is opgenomen in de overeenkomst.
Die extra toestemming heb je ook nodig wanneer je een portret maakt in opdracht van een derde, die niet de geportretteerde is.
Foto's die een journalistiek doel dienen, hebben meestal een 'gerechtvaardigd belang' en mogen op basis daarvan gemaakt worden. Voor de opslag en verdere verwerking is wel weer toestemming nodig. Een gerechtvaardigd belang betekent dat de maker van de foto vanuit zijn of haar bedrijfsvoering het maken en opslaan van de foto nodig heeft. Er is dan sprake van 'noodzaak'.
Wat hier over de AVG is geschreven is niet het hele verhaal. Dat kan je vinden via de opgegeven links. Van belang is wel dat je, als fotograaf, de regels voor privacybescherming in acht neemt, ook al lijken die regels soms wat ingewikkeld.