rajfotografie
TECHNIEK - Lenskalibratie
Front- of backfocus
Op de pagina
Normen autofocus
Voordat een objectief de fabriek verlaat zal iedere fabrikant de kwaliteit van de autofocus testen. De normen die ze daarbij hanteren zijn hoog omdat een objectief nu eenmaal een zo scherp mogelijk beeld moet kunnen produceren. Toch kan het voorkomen dat een foto net buiten de grenzen van hun hoge normering, scherpstelt.
Je ziet dat het beste door een foto te maken op statief. Bekijk de foto in een viewer op 200 of 300 procent van de originele grootte. Is de foto dan nog scherp? Dan zit het wel goed. Maar ook bij een lichte onscherpte is er nog niets aan de hand. 200 en 300 procent van het origineel is erg groot. Bij een afdruk op een normaal formaat zal de foto absoluut geen onscherpte laten zien en binnen de scherptenormen vallen.
Bovenstaande foto's zijn beide scherp. De eerste foto is een uitsnede op 300 procent (!) van de tweede. De foto is wel rechtgezet omdat schuine lijnen de karteling van de pixels gaan laten zien en dat is onhandig als je de back- of frontfocus wilt ontdekken.
Front- of backfocus vaststellen
Er bestaan testkaarten die je kunt gebruiken om eventuele back- of frontfocus op te sporen. Ze zijn te koop maar ook wel gratis te downloaden van Internet. De afbeelding toont zo'n testkaart. Het ziet er indrukwekkend uit met al die streepjes en blokjes.
Waar het hier om gaat is de schaal met streepjes. Die geeft de mogelijke afwijkingen weer in procenten t.o.v. het scherpstelpunt. Ligt de scherpte vòòr het scherpstelpunt, dus voor de 0-waarde, dan is er een frontfocus-afwijking. Erna uiteraard een backfocus-afwijking.
zelf doen
Wanneer je een testkaart gaat gebruiken moet je op de volgende punten letten:
- Plaats je camera op statief en loodrecht
- Zorg dat je absoluut trillingvrij kunt fotograferen (zie bij Creatief -Scherp en Onscherp)
- Ook de testkaart moet loodrecht staan
- De testliniaal maakt een hoek van 45 graden t.o.v. je camera
- Camera en testkaart moeten horizontaal op exact dezelfde hoogte staan.
- Stel scherp op de 0-waarde met autofocus
- Maak een serie foto's; varieer de afstand tussen camera en testkaart
- Beoordeel de resultaten en pas je camera zo nodig aan in het menu van je camera
De meeste DSLR-camera's hebben in hun menu een mogelijkheid om een eventuele front- of backfocus aan te passen. Als je dat doet besef dan wel dat die aanpassing alleen geldt voor het objectief dat je hebt getest.
laten doen
Wil je zelf niet aan de slag met testkaarten en lastige cameraopstellingen. Ga dan naar een goede fotograaf of gespecialiseerd bedrijf en vraag die je objectief te testen op afwijkingen. Chipclean is een bedrijf dat camerasensors reinigt en ook lenscalibraties uitvoert. De kosten vallen erg mee, zeker wanneer je echt last hebt van hardnekkige onscherpte. Dat is natuurlijk best een paar tientjes waard. Een nieuw objectief is vele malen duurder!
Micro adjustment software
Moderne camera's kunnen de front- of backfocus aanpassingen, als die nodig zijn, onthouden voor alle lenzen die je op je camerabody gebruikt. In de zogenaamde 'micro adjustment software' kun je met een positieve of negatieve waarde precies instellen hoeveel correctie er nodig is om de optimale scherpstelling te krijgen en behouden na kalibratie van de lens.
Maar helaas, nog niet alle camera's beschikken over deze software.
Systeemcamera's
Camera's zonder spiegel hebben meestal minder problemen met front- of backfocus. Dat komt omdat het scherpstellen direct op de sensor gebeurt.
Automatische kalibratie
Lenskalibratie is blijkbaar een serieus probleem. Veel fabrikanten proberen de software van hun camerabodies te voorzien automatische lenskalibratie.
Zo zijn de Nikon D500 en D5 al voorzien van software die de gebruikte lenzen automatisch test en instelt wanneer ze front- of backfocus detecteren. Naar verwachting zal Nikon door een firmware-update ook oudere types van deze automatische lenskalibratiesoftware voorzien.
En ja, kalibratie is een heel mooi woord voor wat we in gewoon Nederlands ijken noemen!